Τί είναι το Προεμμηνορυσιακό Σύνδρομο (ΠΕΣ)
Πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν ένα σύνολο σωματικών και ψυχολογικών συμπτωμάτων, λίγες ημέρες έως και δύο εβδομάδες πριν την περίοδο. Τα συμπτώματα αυτά είναι τακτικά, κάθε μήνα, επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και τη διάθεση της γυναίκας και χαρακτηρίζονται ως Προεμμηνορρυσιακό Σύνδρομο. Τα συμπτώματα εξαφανίζονται μετά την έναρξη της εμμηνορρυσίας. Το προεμμηνορυσιακό σύνδρομο εμφανίζεται μετά την ωορρηξία και παρουσιάζει ταχεία ύφεση μέσα σε 24 ώρες από την έναρξη της περιόδου.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Το ΠΕΣ χαρακτηρίζεται από άγχος, ευερεθιστότητα, νευρικότητα, κατάθλιψη, υπνηλία, κεφαλαλγία, διάταση της κοιλιάς, ευαισθησία και πρήξιμο στους μαστούς, κατακράτηση υγρών και αύξηση βάρους.
Ποια είναι τα αίτια
Η ακριβής αιτιολογία του ΠΕΣ παραμένει άγνωστη. Επικρατέστερη είναι η θεωρία που αναφέρεται στη διαταραχή της ρύθμισης των επιπέδων της σεροτονίνης, καθώς αυτά επηρεάζονται από τις μεταβολές των γυναικείων ορμονών στη διάρκεια του εμμηνορυσιακού κύκλου, δηλαδή των οιστρογόνων και της προγεστερόνης.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια για το ΠΕΣ. Γενικά τα συμπτώματα εμφανίζονται κυκλικά κατά τη διάρκεια της δεύτερης ( ωχρινικής) φάσης του κύκλου και υποχωρούν με την έναρξη της εμμήνου ρύσεως. Τα συμπτώματα πρέπει να εκδηλώνονται τουλάχιστον σε δύο συνεχόμενους κύκλους και να επιδρούν σημαντικά στις καθημερινές δραστηριότητες της γυναίκας. Για τη διάγνωση του ΠΕΣ, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω συμπτώματα κατά τη διάρκεια των τελευταίων 5 ημερών πριν την έμμηνο ρύση σε κάθε έναν από τους 3 τελευταίους κύκλους:
Ψυχολογικά συμπτώματα: Κατάθλιψη, έξαρση θυμού, ευερεθιστότητα, άγχος, σύγχυση.
Σωματικά συμπτώματα: Τάση στους μαστούς, διάταση κοιλιάς, κεφαλαλγία, οίδημα κάτω άκρων.
Τα συμπτώματα εξαφανίζονται συνήθως κατά τη διάρκεια των 4 πρώτων ημερών από την εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως, χωρίς να επανεμφανίζονται μέχρι τη 13η ημέρα του κύκλου. Εξαιρούνται περιπτώσεις κατά τις οποίες η ασθενής λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή ή κάνει χρήση οινοπνεύματος. Απαιτείται η καταγραφή των συμπτωμάτων για 2 τουλάχιστον κύκλους. Η ασθενής επηρεάζεται σημαντικά στις καθημερινές της δραστηριότητες, και το πρόβλημα έχει κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Η ακριβής διάγνωση απαιτεί τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού στο οποίο καταγράφονται λεπτομερώς τα συμπτώματα του ΠΕΣ. Δεν απαιτούνται εργαστηριακές εξετάσεις, παρά μόνο για τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων, όπως οι θυρεοειδοπάθειες.
Πώς αντιμετωπίζεται
Εξ ορισμού το ΠΕΣ σχετίζεται με συμπτώματα τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την καθημερινότητα της γυναίκας, χωρίς όμως αυτό να έχει αντίκτυπο στην υγεία της σε περίπτωση που δεν ακολουθήσει κάποιας μορφής θεραπεία. Μόνο το 3% των γυναικών παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα. Επομένως η απόφαση για την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να λαμβάνεται και από την ασθενή και να βασίζεται στην επιθυμία της για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα είναι ποικίλα και επομένως η θεραπεία πρέπει να εστιάζεται στην αντιμετώπιση των συγκεκριμένων κάθε φορά συμπτωμάτων.
Ενισχυτική θεραπεία: Η ψυχολογική ενίσχυση, η ενημέρωση και η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσουν αρχικά για την αντιμετώπιση του ΠΕΣ.
Αεροβική άσκηση: Η γυμναστική στο ΠΕΣ προτείνεται, λόγω των πλεονεκτημάτων που προσφέρει, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που τα αίτια είναι ψυχολογικά.
Συμπληρώματα διατροφής: Η χορήγηση ασβεστίου σε δόση 1200 mg την ημέρα, μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του ΠΕΣ κατά 50%. Θα πρέπει τα συμπληρώματα αυτά να λαμβάνονται τουλάχιστον για τρεις κύκλους για να μπορεί να παρατηρηθεί βελτίωση. Η χορήγηση μαγνησίου σε δόση 200 – 400 mg την ημέρα, μπορεί να βοηθήσει στην υποχώρηση των συμπτωμάτων, όπως το φούσκωμα, η κατακράτηση υγρών και η ευαισθησία των μαστών κατά 40%. Θα πρέπει τα συμπληρώματα αυτά να λαμβάνονται τουλάχιστον για δύο κύκλους για να μπορεί να παρατηρηθεί βελτίωση. Η χορήγηση περίπου 400 μονάδων βιταμίνης Ε την ημέρα μπορεί να μειώσει την ευαισθησία στο στήθος. Η βιταμίνη Ε που λαμβάνεται μαζί με σελήνιο (25-50 μg ημερησίως) μπορεί να είναι ευεργετική.
Φαρμακευτική αγωγή:
Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη (Brufen, Nurofen, Algofren), η ναπροξένη ή το μεφαιναμικό οξύ (Ponstan), που λαμβάνονται κατά την προεμμηνορροϊκή φάση του κύκλου, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ευαισθησίας στους μαστούς και του άλγους. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση των φαρμάκων αυτών μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες, όπως πεπτικό έλκος.
Η φλουοξετίνη (εκλεκτικός αναστολέας επαναπρόσληψης της σεροτονίνης) μπορεί να χορηγηθεί σε δοσολογία 20-60 mg την ημέρα. Η έναρξη της θεραπείας γίνεται μεταξύ της 14ης έως 21ης ημέρας του κύκλου. Καταλληλότερη ημέρα έναρξης θεωρείται η ημέρα έναρξης των συμπτωμάτων ή μία ημέρα πριν.
Tα αντισυλληπτικά χάπια βοηθούν στα σωματικά συμπτώματα, όχι όμως και στις περιπτώσεις που υπερέχουν τα συμπτώματα ψυχολογικής φύσεως.
Το ενδομήτριο σπιράλ προγεστερόνης απελευθερώνει χαμηλή δόση προγεσταγόνου και μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα σε μερικές γυναίκες.
Η οξεική μεδροξυπρογεστερόνη σε ενέσιμη μορφή, αναστέλλει την ωοθυλακιορρηξία και μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του ΠΕΣ. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν ακανόνιστη κολπική αιμορραγία και μεταβολές στη διάθεση.
GnRH ανάλογα. Οι παρενέργειες που μπορεί να έχουν λόγω της ελάττωσης των οιστρογόνων, αλλά και το κόστος τους, περιορίζουν τη χρήση τους μόνο στις περιπτώσεις που καμία άλλη θεραπεία δεν έχει αποτελέσματα.
Δρ. Καββαδίας Αλέξιος
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Πιστοποιημένος στο Μαιευτικό – Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα
Πιστοποιημένος στην Κολποσκόπηση
Κάτοχος διπλώματος ALSO (Advanced Life Support in Obstetrics)
Συγγρού 28 και Φλέμινγκ , (άνωθεν Euromedica), Τρίκαλα
Τηλ. 2431025190, 6946218134
e-mail: kalamba@otenet.gr