Πως φτάνεις να σκοτώσεις τη μητέρα σου; Ο ψυχίατρος Χρ. Λιάπης, αναλύει…

Ένα σοκαριστικό έγκλημα  συγκλονίζει τα Τρίκαλα και όλη τη χώρα τις τελευταίες μέρες, με τον 18χρονο που έπνιξε με τα ίδια του τα χέρια την 54χρονη μητέρα του.

Ο νεαρός κρίθηκε προφυλακιστέος, ενώ ζητήθηκε και ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη. Το trikalavoice.gr απευθύνθηκε στον Καλαμπακιώτη ψυχίατρο, Διδάκτορα του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, Χρίστο Λιάπη και ζήτησε απαντήσεις:

“Οι περιπτώσεις μητροκτονίας που δυστυχώς συγκλονίζουν, κατά καιρούς, στο άκουσμά τους, την κοινή γνώμη, τόσο στη χώρα μας, όσο και στο εξωτερικό, προκαλούν, κυριολεκτικά εκ φύσεως, έντονη κοινωνική απαξία. Είναι η ίδια η ακραία φύση αυτών των εγκλημάτων που, σχεδόν πάντα, εγείρει ερωτήματα ως προς την ψυχική υγεία και τον καταλογισμό του δράστη, οπότε η συνήθης δικαστική πρακτική εμπεριέχει την αξιολόγησή τους από ειδικό Πραγματογνώμονα Ψυχίατρο. Στην υπόθεση, για παράδειγμα όπου 31χρονος, στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης σκότωσε τη μητέρα του, τον Δεκέμβριο του 2022 ο δράστης διαγνώστηκε με βαριά ψυχική νόσο η οποία θεμελίωνε τις προϋποθέσεις του ακαταλόγιστου. Σε μια άλλη υπόθεση της λεγόμενης «μητροκτονίας του Αγρινίου» ο δράστης ήταν κρατούμενους στο ψυχιατρείο των φυλακών Κορυδαλλού, από το 2017 έως το 2021, απ´ όπου και είχε αποφυλακιστει 8 μέρες πριν τη δολοφονία της μητέρας του, ενώ βαρύνονταν και με καταδίκες για τα αδικήματα της ληστείας και του βιασμού. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί πως η ύπαρξη ψυχικής νόσου δεν συνεπάγεται, αυτόματα και την απουσία ή τη μείωση του καταλογισμού, ενώ δεν θα πρέπει να δημιουργηθεί η εντύπωση πως το σύνολο των μητροκτονιών λαμβάνουν χώρα υπό το κράτος ψυχιατρικής πάθησης, ούτε φυσικά ότι όλοι οι βαρέως ψυχικώς πάσχοντες συνάνθρωποί μας είναι εν δυνάμει μητροκτόνοι. Χαρακτηριστικά της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας, όπως η επίμονη αδιαφορία για τα δικαιώματα των άλλων, η απουσία ενοχής ή τύψεων, ο εγωκεντρισμός και η χειριστικότητα, καθώς και η ανικανότητα του ατόμου να «μαθαίνει» από την (ποινική) τιμωρία δύνανται να αποτελέσουν συνηθισμένο μοτίβο σκιαγράφησης των δραστών παρόμοιων εγκλημάτων. Σε περιπτώσεις μητροκτονίας, η αντικοινωνική (ή αλλιώς ψυχοπαθητική) διαταραχή της προσωπικότητας μπορεί να εκδηλωθεί με συγκεκριμένους χαρακτήρες όπως το συχνό ιστορικό κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας, η μακροχρόνια σύγκρουση με τη μητέρα, η απουσία συναισθηματικής αντίδρασης μετά την πράξη (ο δράστης για παράδειγμα μπορεί να πίνει καφέ, να κάθεται στο σπίτι ή να τηλεφωνεί στην αστυνομία χωρίς αναστάτωση), η χειριστική στάση στη δίκη (π.χ με εκφράσεις του τύπου: “εκείνη έφταιγε”, “με προκαλούσε”) και η πλήρης επίγνωση του εγκλήματος, χωρίς όμως ενοχή. Τέλος, είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε την αντικοινωνική/ψυχοπαθητική διαταραχή της προσωπικότητας από τη σχιζοφρένεια, τις άλλες ψυχωτικές διαταραχές ή τις συναισθηματικές διαταραχές με ψυχωτικά στοιχεία. Ο αντικοινωνικός ξέρει τι κάνει, γνωρίζει ότι αυτό είναι λάθος, αλλά δεν νοιάζεται. Ο πάσχων από ψυχωτική διαταραχή έχει κλονισμένη την επαφή του με την πραγματικότητα και μπορεί να πιστεύει, για παράδειγμα, ότι ενεργεί υπό θεϊκή εντολή ή να τελεί την αποτρόπαια πράξη του υπό το κράτος ακουστικών-εντελουσών ψευδαισθήσεων. Σε πολλά εγκλήματα, όπως οι μητροκτονίες, αυτή η διάκριση είναι καθοριστική. Αν το άτομο έχει ψυχωσικά στοιχεία, μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω η ικανότητά του προς καταλογισμό. Αν έχει μόνον αντικοινωνικά χαρακτηριστικά, χωρίς άλλη ψυχιατρική παθολογία, η ευθύνη παραμένει πλήρης. Σε κάθε περίπτωση, στοιχεία όπως η σωματική ή και η σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία, η γονεϊκή αποστέρηση ή η συναισθηματική παραμέληση επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογική ανάπτυξη συντελώντας στην εμφάνιση είτε μείζονος ψυχιατρικής παθολογίας είτε αντικοινωνικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας”.