Θεόδωρος Θάνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η εθνική στρατηγική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και της παραβατικότητας ανηλίκων παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μαξίμου παρουσία του Πρωθυπουργού. Στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτής παρουσιάστηκαν μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της (ενδο)σχολικής βίας και του εκφοβισμού, τα οποία αφορούν: α) στο μέτρο της αποβολής εντός του σχολείου, β) στη θεσμοθέτηση της «κοινωνικής εργασίας» γ) στη λειτουργία πιλοτικά 10 τεχνικών γυμνασίων και δ) στην υποχρεωτική εκπαίδευση στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων και τη διαμεσολάβηση.
Τα μέτρα αυτά αγνοούν τον σύνθετο χαρακτήρα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, τα οποία φαίνεται ότι τα προσεγγίζουν στο πλαίσιο της αιτιοκρατικής προσέγγισης (αίτια/παράγοντες → βία) και μιας [απορρέουσας] συμπεριφορικής θεώρησης της πρόληψης και της αντιμετώπισής τους. Η (με όποια μορφή, ακόμα και «παιδαγωγική» (;!)] αποβολή από το σχολείο καθώς και η λειτουργία «ειδικών» σχολείων είναι αντίθετα στην ενιαία, συμπεριληπτική εκπαίδευση, η οποία αποτελεί και το διακύβευμα στη σύγχρονη εκπαίδευση και κεντρικό σκοπό στην εκπαιδευτική πολιτική. Η οποιαδήποτε αποβολή και ο οποιοσδήποτε ξεχωριστός τύπος σχολείου οδηγούν στον στιγματισμό των μαθητών/τριών και απομακρύνονται από τον στόχο της ένταξης και της συμπερίληψης των παιδιών.
Η θεσμοθέτηση της κοινωνικής εργασίας αποτελεί ένα μέτρο που έχει προταθεί από τη δεκαετία του 2000, μεταξύ άλλων μέτρων από διακεκριμένους επιστήμονες όπως ο Γιάννης Πανούσης και ο Νέστωρ Κουράκης (βλ. Θ. Θάνος (επιμ.), Παιδική Παραβατικότητα και Σχολείο, εκδ. Τόπος, 2009). Η πρακτική(/ποινή) αυτή θυμίζει το άρθρο 78 για την κοινωφελή εργασία των καταδικασθέντων σε συνολική ποινή φυλάκισης μέχρι πέντε ετών. Τόσο η κοινωφελής εργασία των καταδικασθέντων όσο και η κοινωνική εργασία των μαθητών/τριών συνδέονται με την εκτέλεση μιας ποινής. Κι εδώ η πρόληψη και αντιμετώπισης της σχολικής βίας και του εκφοβισμού εκλαμβάνονται στο πλαίσιο μιας συμπεριφορικής θεώρησης, η οποία είναι πολύ απλοϊκή και ανεπαρκής για την αντιμετώπιση τέτοιων σύνθετων και πολύπλοκων φαινομένων.
Η εφαρμογή της διαμεσολάβησης στο σχολείων και άλλων πρακτικών ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων στο σχολείο εφαρμόζεται σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας από το 2010 και μετά. Σήμερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία και τις δράσεις του Δικτύου Σχολείων Σχολικής Διαμεσολάβησης (ΔΣΣΔ) του Εργαστηρίου ΜΕ.Κ.ΘΕ.Μ.Ε του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων πολλά σχολεία, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εφαρμόζουν προγράμματα διαμεσολάβησης και ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων. Επομένως, δεν αποτελεί κάτι νέο για τα σχολεία. Αυτό που απουσιάζει είναι ένας κεντρικός φορέας εκπαίδευσης και συντονισμού της εφαρμογής της διαμεσολάβησης, που ως ένα βαθμό το ΔΣΣΔ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων προσπαθεί να καλύψει.
Τα μέτρα που προτείνονται στο Σχέδιο παραβλέπουν τον σύνθετο χαρακτήρα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Υιοθετείται μια αιτιοκρατική προσέγγιση του φαινόμενου, η οποία δίνει έμφαση στην οικογένεια και παραγνωρίζει τον ρόλο του σχολείου. Για παράδειγμα, αν η βία συνδέεται με τη σχολική επίδοση των μαθητών/τριών, όπως επισημαίνεται και στο Σχέδιο, ευθύνη για τη σχολική αποτυχία των μαθητών/τριών δεν έχει μόνο η οικογένεια αλλά και το ίδιο το σχολείο, όπως έχουν [απο]δείξει πολλές κοινωνιολογικές έρευνες και μελέτες. Ο ρόλος του σχολείου, όμως, παραβλέπεται. Είναι ανάγκη το σχολείο να διασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για όλα τα παιδιά, στην πράξη.
Τα μέτρα που προτείνονται στο Σχέδιο παραβλέπουν τον ρόλο των εκπαιδευτικών, οι οποίοι/ες είναι υπεύθυνοι/ες για την [άμεση] διαχείριση των περιστατικών σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Ο παιδαγωγικός ρόλος των εκπαιδευτικών πρέπει να είναι κεντρικός και να αποτελέσει πλαίσιο όλων των υπολοίπων φορέων (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, κ.λπ.) στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση περιστατικών βίας και εκφοβισμού στο σχολείο. Η συστηματική και διαρκής [ρεαλιστική] επιμόρφωση των εκπαιδευτικών από ειδικούς επιστήμονες [που έχουν ασχοληθεί με τη σχολική βία και τον εκφοβισμό] αποτελεί βασικό παράγοντα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Τα μέτρα που προτείνονται στο σχέδιο παραβλέπουν τον αναχρονιστικό ρόλο του Σχολείου, το οποίο, ακόμα και σήμερα, περιορίζεται στην καλλιέργεια ακαδημαϊκών/γνωστικών δεξιοτήτων, χωρίς να δίνει καμία βαρύτητα στις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες των μαθητών και των μαθητριών. Ένα σχολείο που καλλιεργεί τον ανταγωνισμό, την ίδια στιγμή που [τυπικά μόνο φαίνεται ότι] προωθεί την ομαδοσυνεργατική μέθοδο, παράγει συγκρούσεις. Η διδασκαλία κοινωνικών αξιών και η καλλιέργεια κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα του σχολείου.
ΥΣ., Όσον αφορά στην παραβατικότητα των ανηλίκων, σύμφωνα με έρευνα που διενεργούμε αυτήν την περίοδο σχεδόν όλα τα ανήλικα φυλακισμένα αγόρια ν είναι αλλοδαποί και ρομά. Σε ποιο βαθμό αυτό λαμβάνεται υπόψη στη διαμόρφωση μιας σχετικής πολιτικής πρόληψης και ένταξης των φυλακισμένων ανηλίκων;
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
