Ο γυναικείος κόλπος είναι ένας ελαστικός, ινομυώδης σωλήνας, ανάμεσα στο αιδοίο και τον τράχηλο της μήτρας. Έχει σχήμα τραπεζίου, με στενότερο το κάτω τμήμα και φαρδύτερο το άνω. Ιστολογικά, το τοίχωμα του κόλπου έχει τρία στρώματα από μέσα προς τα έξω: το βλεννογόνο του κόλπου, τη μυϊκή στιβάδα και τον ορογόνο χιτώνα, ενώ δε διαθέτει αδένες. Τόσο η μυϊκή στιβάδα, όσο και ο ορογόνος έχουν πλούσια αγγείωση και σημαντικά ποσά ελαστίνης – μίας πρωτεΐνης, που του δίνει ελαστικότητα. Ο ορογόνος αποτελεί επέκταση της ενδοπυελικής περιτονίας, η οποία αποτελεί το χώρισμα από τα γειτονικά όργανα της πυέλου.
Δεν υπάρχει πρότυπο, αναφορικά με το μέγεθος του κόλπου μίας γυναίκας. Το μέγεθος ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με την ηλικία. Άλλοι παράγοντες, που παίζουν ρόλο, είναι η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών και η λήψη ορμονών. Ο κόλπος είναι πολύ ελαστικό όργανο, και στον τοκετό διαστέλλεται έως και πάνω από 10 εκατοστά.
Η υπερβολική χρήση αντισηπτικών και καλλυντικών περιποίησης της περιγεννητικής περιοχής πρέπει να αποφεύγεται. Η κατάχρηση σαπουνιών και αντισηπτικών του κόλπου καταστρέφει τη φυσιολογική χλωρίδα και το pH της περιοχής, διαταράσσοντας την άμυνα του κόλπου και του αιδοίου. Προτιμότερη είναι η καθημερινή περιποίηση με ήπιο σαπούνι του σώματος καθώς και η χρήση χαμομηλόνερου. Τα αντισηπτικά ή αντιβακτηριδιακά σκευάσματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο όταν υπάρχει ιατρική ένδειξη.
Η χρήση προβιοτικών μπορεί να βοηθήσει, ιδιαίτερα στις χρονικές περιόδους, όπου η πιθανότητα λοίμωξης είναι αυξημένη, όπως τις ημέρες μετά την εμμηνορρυσία, στη ζέστη και υγρασία, στα καλοκαιρινά μπάνια ή έπειτα από τη συνουσία. Τα προβιοτικά περιέχουν μικρόβια της κολπικής χλωρίδας, συχνότερα διάφορα στελέχη του γαλακτοβάκιλου (L. acidophilus, L. rhamnosus GR-1, L. fermentum RC-14). Η «επίστρωση» του κολπικού βλεννογόνου με αυτά τα μικρόβια εμποδίζει την ανάπτυξη των «ξένων» παθογόνων και προστατεύει από τις λοιμώξεις του κόλπου (κολπίτιδες) και του τραχήλου (τραχηλίτιδες).
Μία συνήθης πρακτική των γυναικών, κυρίως τα καλοκαίρια, είναι η χρήση του κολπικού ταμπόν. Το ταμπόν αποτελεί εστία μικροβίων από τη στιγμή της τοποθέτησής του, ανεξάρτητα από την υγιεινή της γυναίκας. Συνήθως, αποικίζεται με μίγμα μικροβίων του γεννητικού σωλήνα, ανάμεσα στα οποία κυρίαρχη θέση κατέχει ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος. Καταστροφική επιπλοκή θεωρείται το σύνδρομο της τοξικής καταπληξίας (Toxic Shock Syndrome) από τοξίνες αυτών των μικροβίων, σε περίπτωση που το ταμπόν ξεχασθεί να αφαιρεθεί από τον κόλπο. Πέραν αυτής της σοβαρής επιπλοκής, η χρήση ταμπόν συνδέεται και με τραχηλίτιδες, κολπίτιδες, ελκωτικές βλάβες στον κόλπο ή τα χείλη του αιδοίου. Η χρήση του ταμπόν για την απόλαυση του μπάνιου στη θάλασσα θα πρέπει να αποφεύγεται, ακόμα και αν η ροή αίματος είναι ελαττωμένη. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγεται η παρατεταμένη ή η επαναλαμβανόμενη εφαρμογή του. Αν η εμμηνορρυσία συμπίπτει με προγραμματισμένες διακοπές, θα πρέπει να συζητείται με το γυναικολόγο ενδεχόμενη φαρμακευτική ρύθμιση του κύκλου.
Πολλές γυναίκες ρωτούν για τις ασκήσεις του πυελικού εδάφους ή ασκήσεις του Kegel. Οι ασκήσεις αυτές ενδυναμώνουν τους ανελκτήρες μύες, οι οποίοι συνεργικά συνθέτουν το πυελικό έδαφος, το οποίο συγκρατεί και στηρίζει τα όργανα της πυέλου, ενώ συμμετέχει στους σφιγκτηριακούς μηχανισμούς της ουρήθρας και του πρωκτού. Οι ασκήσεις του Kegel, συστήνονται μετά τον τοκετό, αλλά και στις άτοκες γυναίκες. Η σύσφιξη των μυών βοηθά στο φυσιολογικό τοκετό και προστατεύει τους σφιγκτήρες.
Τα συνθετικά εσώρουχα και τα στενά παντελόνια ή τα αθλητικά τύπου κολάν μπορεί να κολακεύουν τη γυναίκα, εντούτοις συνδέονται με συχνότερες μυκητιασικές λοιμώξεις και ουρολοιμώξεις. Ο λόγος είναι ότι αυξάνουν τη ζέστη και την υγρασία, παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη των μυκήτων του κόλπου. Το βέλτιστο είναι η περιοχή να διατηρείται κατά το δυνατόν δροσερή και στεγνή. Για το λόγο αυτό, συστήνεται η καθημερινή χρήση βαμβακερού, άνετου ρουχισμού, και μόνο η περιστασιακή εφαρμογή συνθετικών.
Το κάπνισμα, παρόλο που φαντάζει περίεργο, συνδέεται αρνητικά με την υγεία του κόλπου και του τραχήλου, μειώνοντας την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος σε κάποιο παθογόνο εισβολέα. Έτσι, οι καπνίστριες έχουν συχνότερες κολπίτιδες, τραχηλίδες και δυσπλασίες του κόλπου και του τραχήλου.
Η δυσπαρευνία (πόνος κατά τη συνουσία), συχνά, οφείλεται σε κολπίτιδα ή κολπική ξηρότητα. Η θεραπεία της λοίμωξης με αντιβιοτικά ή της κολπικής ξηρότητας με ορμόνες ή υποκατάστατα (φυτοοιστρογόνα) μπορεί να ανακουφίσει το σύμπτωμα και να επιτρέψει στη γυναίκα να απολαύσει τη συνουσία. Εναλλακτικά, μπορούν να εφαρμοστούν λιπαντικές ουσίες.
Η ατροφία του κόλπου στην εμμηνόπαυση εκδηλώνεται με κνησμό και ερεθισμό στον κόλπο και το αιδοίο, όπως ακριβώς μία κολπίτιδα, κατά την αναπαραγωγική ηλικία. Εντούτοις, οι καλλιέργειες του κολπικού υγρού είναι αρνητικές, διότι δεν εμπλέκεται παθογόνος μικροοργανισμός. Η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση ή/και ενυδάτωση του βλεννογόνου του κόλπου. Η παραδοσιακή θεραπεία είναι η τοπική εφαρμογή οιστρογόνων ή ενυδατικών gel. Τελευταία έχει ξεκινήσει η θεραπεία της κολπικής ατροφίας με εφαρμογή laser με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Συμερασματικά, απλές πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της υγείας του γυναικείου κόλπου. Σε κάθε περίπτωση, χρήσιμο είναι η σύγχρονη γυναίκα να συμβουλεύεται το γυναικολόγο της.
Δρ. Καββαδίας Αλέξιος
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Πιστοποιημένος στο Μαιευτικό – Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα
Πιστοποιημένος στην Κολποσκόπηση
Κάτοχος διπλώματος ALSO (Advanced Life Support in Obstetrics)
Συγγρού 28 και Φλέμινγκ , (άνωθεν Euromedica), Τρίκαλα
Τηλ. 2431025190, 6946218134
e-mail: kalamba@otenet.gr
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
